سامانه مدیریت اطلاعات آزمایشگاهی

سیستم های مدیریت اطلاعات آزمایشگاهی (LIMS) که از آن ها گاهی با عناوینی نظیر سیستم اطلاعات آزمایشگاه (LIS) یا سیستم مدیریت آزمایشگاه (LMS) نیز یاد می شود، نرم افزار هایی هستند که بمنظور مدیریت اطلاعات و فرآیند های آزمایشگاهی طراحی و توسعه داده می شوند.

تاریخچه سیستم های مدیریت اطلاعات آزمایشگاهی (LIMS)

تا سال های پایانی دهه ۷۰ میلادی، مدیریت نمونه های آزمایشگاهی، تجزیه و تحلیل آنها و نیز گزارشگیری و پیگیری وضعیت این نمونه ها، عموما بصورت دستی و توسط نیروی انسانی انجام می گرفت که کاری بسیار زمان بر تلقی می شد و اغلب با خطای انسانی نیز همراه بود. این مسئله باعث شد تا برخی از سازمان ها بدنبال ارائه راه کار هایی بمنظور خودکار سازی و تسهیل این فرایند حرکت نمایند. در این میان برخی از آزمایشگاه ها شروع به بکار گیری راهکار هایی اختصاصی کردند که تنها نیاز های درون آزمایشگاهی آنها را تامین می نمود. این در حالی بود که برخی دیگر از سازمان ها بدنبال ارائه سیستم هایی تجاری و استاندارد شده رفتند تا بتوانند نیاز هایی عمومی تمامی آزمایشگاه ها را شناسایی و آنها را مورد هدف قرار دهند. این تلاش ها منجر به این شد که نهایتا در دهه ۸۰ میلادی اولین نسل از سیستم های مدیریت اطلاعات آزمایشگاهی به بازار عرضه شود. این نرم افزار امکان خودکار سازی فرآیند گزارش گیری از نمونه ها را برای آزمایشگاه ها فراهم می نمود که در آن زمان یک دست آورد بزرگ در این عرصه تلقی می شد.

امکانات اصلی سیستم های LIMS

از آن زمان تا کنون نسل های گوناگونی از این سیستم ها به بازار عرضه شده است که هر نسل به نوعی تکمیل کننده نسل های پیشین خود بوده است. از آنجا که مفهوم LIMS، یک مفهوم در حال توسعه و رشد است، بطور مرتب ویژگی ها و امکانات جدیدی به آن اضافه می شود. این مسئله به این دلیل است که تکنولوژی های آزمایشگاهی و نیاز های آزمایشگاه ها دائما در حال تغییر هستند، بهمین دلیل نرم افزار های مدیریت آزمایشگاهی نیز نیاز به تغیرات و اصلاحات دارند. البته با وجود تمامی این تغییر ها، می توان امکانات اصلی سیستم های LIMS را در چند فرآیند اصلی آزمایشگاهی خلاصه نمود که در تمامی سیستم های مدیریت آزمایشگاهی می بایست در نظر گرفته شوند:

• دریافت نمونه و ثبت سابقه سفارش

• امکان محول نمودن آزمایش مربوط به یک نمونه به پرسنل آزمایشگاه

• پیگیری رویداد هایی که برای نمونه در طول فرآیند ارزیابی روی می دهد

• امکان نظارت و کنترل کیفیت نتایج آزمایشات و تجهیزات آزمایشگاهی

• نگهداری و ذخیره سازی داده های مربوط به نمونه های آزمایشگاهی

• امکان گزارشگیری از اطلاعات مربوط به نمونه جهت تحلیل ها و ارزیابی های آتی